فیلم “اپنهایمر” روز جمعه در کشوری که ۷۹ سال پیش، دو شهرش توسط سلاحهای هستهای که توسط دانشمند آمریکایی اختراع شده بودند، نابود شد، به نمایش درآمد. دانشمندی که موضوع این فیلم برنده اسکار بود. واکنشهای تماشاگران ژاپنی قابل درک و بسیار احساسی بود.
توشیوکی میماکی، که زمانی که ۳ ساله بود از بمباران هیروشیما جان سالم به در برد، گفت که توسط داستان جی. رابرت اپنهایمر، که اغلب “پدر بمب اتمی” نامیده میشود زیرا رهبری پروژه منهتن را بر عهده داشت، مجذوب شده است.
او در مصاحبهای تلفنی با خبرگزاری آسوشیتد پرس گفت: «ژاپنیها چه فکری میکردند که به حمله به پرل هاربر ادامه دهند، جنگی که هرگز امیدی به برنده شدن آن نداشتند؟» صدای او پر از غم بود.
او اکنون رئیس گروهی از قربانیان بمب نامیده شده سازمان قربانیان بمبهای اتمی و هیدروژنی ژاپن است و فیلم “اپنهایمر” را در یک رویداد پیش نمایش دیده است. «طی تمام فیلم، من منتظر و منتظر بودم تا صحنه بمباران هیروشیما نمایش داده شود، اما هرگز نشان داده نشد،» میماکی گفت.
فیلم “اپنهایمر” به طور مستقیم نشان نمیدهد که چه اتفاقی زمانی که بمبها بر روی هیروشیما و ناگازاکی افتاد، افرادی حدود ۱۰۰،۰۰۰ نفر را فوراً به خاکستر تبدیل کرد، و هزاران نفر دیگر را در روزهای بعد کشت، عمدتا غیرنظامیان.
به جای آن، فیلم بر روی شخص اپنهایمر و تضادهای درونی او تمرکز دارد.
انتشار این فیلم در ژاپن، بیش از هشت ماه پس از آنکه در ایالات متحده افتتاح شد، با نگرانی دنبال میشد به دلیل حساسیت موضوع.
تاکاشی هیرائوکا، شهردار سابق هیروشیما، که در یک رویداد پیش نمایش برای فیلم در شهر جنوب غربی صحبت کرد، نسبت به آنچه حذف شده بود، بیشتر انتقاد کرد.
او در مصاحبهای که توسط رسانههای ژاپنی نقل شده بود، گفت: «از دیدگاه هیروشیما، وحشت سلاحهای هستهای به اندازه کافی نشان داده نشده است.» او گفت که فیلم به گونهای ساخته شده است که نتیجهگیری مبنی بر استفاده از بمب اتمی برای نجات جان آمریکاییها را تأیید میکند.
برخی از تماشاگران تحسین کردند. یک مرد که روز جمعه از یک تئاتر در توکیو بیرون آمد، گفت که فیلم عالی بود و تأکید کرد که موضوع برای ژاپنیها بسیار جذاب است، هرچند از نظر احساسی نیز متزلزل است. دیگری گفت که بر اثر صحنههای نشان داده شده از آشفتگیهای درونی اپنهایمر احساساتی شده است. هیچکدام از این مردان نام خود را به خبرنگار آسوشیتد پرس ندادند.
در نشانهای از جنجال تاریخی، واکنشهای منفی سال گذشته در مورد پدیده بازاریابی “باربنهایمر” که “باربی” شاد و صورتی را با “اپنهایمر” جدی و شدید ترکیب کرد، ظاهر شد. وارنر برادرز ژاپن، که “باربی” را در کشور توزیع کرد، پس از آنکه برخی میمها عروسک متل را با تصاویر انفجار اتمی نشان دادند، عذرخواهی کرد.
کازوهیرو مائشیما، استاد دانشگاه صوفیا که در زمینه سیاستهای ایالات متحده تخصص دارد، فیلم را بیانگر «وجدان آمریکایی» نامید.
کسانی که انتظار یک فیلم ضد جنگ را دارند ممکن است ناامید شوند. اما روایت داستان اپنهایمر در یک بلاکباستر هالیوودی چند دهه پیش، زمانی که توجیه استفاده از سلاحهای هستهای در احساسات آمریکاییها غالب بود، قابل تصور نبود، مائشیما گفت.
او در مصاحبه تلفنی گفت: «کار نشان میدهد که آمریکا به طور چشمگیری تغییر کرده است.»
دیگران پیشنهاد کردند که جهان ممکن است برای پاسخی ژاپنی به این داستان آماده باشد.
تاکاشی یامازاکی، کارگردان “گودزیلا منهای یک” که جایزه اسکار اثرات بصری را برده است و به نوعی بیانیه قدرتمندی در مورد فاجعه هستهای است، پیشنهاد کرد که او ممکن است مرد مناسب برای این کار باشد.
او در گفتگوی آنلاین با کریستوفر نولان، کارگردان “اپنهایمر”، گفت: «احساس میکنم باید پاسخی از ژاپن به ‘اپنهایمر’ داده شود. روزی، دوست دارم آن فیلم را بسازم.»
نولان با شور و شوق موافقت کرد.
هیرویوکی شینجو، وکیل، توجه کرد که ژاپن و آلمان نیز در جنگ جهانی دوم جنایات جنگی انجام دادند، حتی در حالی که تهدید هستهای در سراسر جهان افزایش مییابد. تاریخدانان میگویند ژاپن نیز در طول جنگ جهانی دوم روی سلاحهای هستهی کار میکرد و تقریباً قطعاً آنها را علیه سایر ملتها به کار برده بود، شینجو گفت.
او در نظریهای که درباره “اپنهایمر” منتشر شده توسط انجمن وکلای توکیو نوشت، اظهار داشت: «این فیلم میتواند نقطه آغازی برای بررسی مشروعیت استفاده از سلاحهای هستهای در هیروشیما و ناگازاکی، همچنین تأملات بشریت، و ژاپن در مورد سلاحهای هستهی و جنگ باشد.»